بررسی دیدگاه زبان پژوهان در مورد فعل لازم یک شخصه و تحلیل آن

فعل یکی از مقوله های زبان فارسی و مهم ترین آن به شمار است و معمولاً در جمله یا در رو ساخت و یا در ژرف ساخت قرار می گیرد. فعل از لحاظ ساختمان به انواعی تقسیم می شود که عبارت اند از: فعل ساده، فعل مرکب، پیشوندی، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی و فعل های لازم یک شخصه. با توجه به موضوع رساله فعل لازم یک شخصه یا ناگذر یک شخصه یکی از اقسام ساختمان فعل است که ساختار آن شامل (اسم/ صفت + ضمیر متصل + فعل اسنادی یا اصلی) مانند: خوشم آمد، گرمم است. این فعل به این دلیل یک شخصه گفته شده که یک جزء آن که جزء دوم می باشد از لحاظ شخص همیشه ثابت بوده و در حقیقت سوم شخص می باشد این فعل را فعل دو ضمیره نیز می نامند. در واقع مراد از این اصطلاح، فعل هایی است که به صورت لازم و فقط با ساخت سوم شخص مفرد به کار می روند و به جای شناسه، ضمیر پیوسته ی مفعولی و اضافی، شخص و زمان فعل را نشان می دهد. گروهی از دستورنویسان این دسته ی ترکیبات را از گروه های واژگانی و برخی دیگر آن ها را به عنوان گروه های نحوی یاد کرده اند. این افعال نزد دستورزبان نویسان برای بیان حالات انفعالی به کار رفته و با عناوین مختلف در زبان زبان پژوهان نمود یافته است، «فعل های ناگذر»، «بیان حال» و «غیرشخصی» و «فعل های مرکب ضمیری» از جمله ی عناوینی است که به افعال داده اند. و از طرف دیگر این نوع از فعل ساختاری است که نسبت به دیگر انواع فعل کمتر به آن توجه شده است و در بعضی از کتب دستوری اصلاً به آن پرداخته نشده است. این ساختار از فعل مدت زیادی نیست که توسط زبان پژوهان مطرح گردیده است و بحثی جدید است، لذا به عقیده ی نگارنده جای کار زیاد می تواند داشته باشد و این رساله می تواند فتح بابی در مورد این نوع فعل باشد تا محققان دیگر نیز در حد وسع خودشان مسائلی را بیفزایند و در کل موجب غنی تر شدن پژوهش های دستور زبان فارسی و نهایتاً خدمتی به این زبان گردند. نگارنده سعی خواهد کرد ابتدا به دیدگاه زبان پژوهان اعم از دستورنویسان و زبان شناسان و مقاله های موجود و کلاً مباحث موجود در مورد این فعل دست پیدا کرده و در نهایت تحلیلی به دست دهد.